همیشه در مورد مسائل مربوط به گرمایش زمین نگران بودم. خشکسالی‌های پی‌درپی، سیل و آتش‌سوزی و دیگر فجایع زیست‌محیطی. حدود ده سال پیش به دنبال راهکارهایی برای کند کردن روند گرمایش زمین در بستر اینترنت بودم. لیستی از راهکارها ارائه شده بود که در بین آنها به گیاهخواری برخوردم. از خودم پرسیدم چه ارتباطی بین مصرف گوشت و گرمایش زمین وجود دارد؟! راستش را بخواهید تعجب کردم و به دنبال دلیلش هم نرفتم؛ اما همیشه قسمتی از ذهنم درگیر آن موضوع بود. چند سال بعد در فیس بوک ویدئویی دردناک از آزار حیوانات و نحوه تولید چرم دیدم. شوکه شدم و با خود عهد بستم مصرف گوشت را کم کنم. از دوشنبه و چهارشنبه‌های بدون گوشت پیج بشقاب سبز شروع کردم و یک سال بعد مصرف گوشت به صفر رسید و در طی این مدت با مضرات گوشت آشنا شدم. در این مقاله هرآنچه باید درباره گیاهخواری بدانید را توضیح دادم.
تاریخچه گیاهخواری
عده‌ای تصور می‌کنند گیاهخواری یا همان وجترینیسم (Vegetarianism) یک رژیم غذایی است، اما بر خلاف تصور عموم مردم، وجترینیسم نه‌تنها رژیم غذایی، بلکه نوعی سبک زندگی است. فرهنگ غذایی انسان‌های اولیه بر پایه گیاهان، دانه‌ها و میوه‌ها بود. ادیان و مذاهب بزرگی مانند هندوئیسم و بودیسم از بدو پیدایش خود سبک زندگی گیاهخواری را توصیه کردند. فیثاغورث فیلسوف یونانی را پدر گیاهخواری اخلاقی می‌دانند. شیوه زندگی فیثاغورثی توسط تعدادی از شخصیت‌های مهم دنبال شد و تا قرن نوزدهم بر تغذیه این افراد تأثیر گذاشت. تغذیه گیاهی طی قرون وسطی در اروپا تقریبا کم شد؛ اما در عصر رنسانس و در عصر روشنگری، شخصیت‌های مختلف مجدد این راه را پیش گرفتند.
اولین انجمن گیاهخواری در انگلستان در سال 1847 تأسیس شد و انجمن بین المللی آنها نیز در سال 1908 تأسیس گردید. در ایران هم هزاران سال پیش، اشو زرتشت پیامبر آریایی، مردمان خود را به پرهیز از مصرف گوشت دعوت می‌کرد و از نظر او خوردن گوشت عملی زشت و نابخشودنی محسوب می‌شد. پیروان مانی و مزدک نیز از مصرف گوشت پرهیز می‌کردند. در شاهنامه فردوسی هم خوردن خورشت‌ها و خوراک‌هایی از گوشت حیوانات مختلف را از صفات منفی اهریمن می‌داند.
دلایل گیاهخواری انسان
مردم به دلایل زیادی از جمله ترجیحات شخصی و نگرانی‌های مربوط به سلامتی و مشکلات زیست محیطی سبک زندگی گیاهی را انتخاب می‌کنند. سلامتی یکی از دلایل اصلی انتخاب این سبک زندگی است. کاهش آسیب به محیط زیست و حیوانات نیز از دیگر دلایل است. حدود یک سوم جمعیت هندوستان این سبک زندگی را انتخاب کرده‌اند که تا حدی نتیجه تابوهای اجتماعی در مورد گوشت است.
اعتقادات مذهبی نیز می تواند نقش مهمی در انتخاب این رژیم غذایی داشته باشد. به عنوان مثال، پیروان جینیسم از خشونت پرهیز می‌کنند (که به آن آهیمسا به معنای “آسیب نرساندن” نیز می‌گونید) و گوشت یا سبزیجات خاصی مانند پیاز، سیب زمینی و سیر نیز نمی‌خورند. هندوها نیز به آهیمسا و آداب غذایی خودکنترلی و پاکی ذهن و روح اعتقاد دارند. دغدغه‌های زیست محیطی از دیگر دلایل حذف گوشت است که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
گوشت قاتل محیط زیست
شاید باورش سخت باشد، ولی مصرف گوشت و صنعت لبنیات یکی از دلایل بزرگ گرمایش زمین و فجایع زیست محیطی است. برای مثال فضولات دام‌ها و طیور نقش مهمی در آلوده شدن آب و خاک دارد. سالانه درصد عظیمی از جنگل‌ها برای کشت غذای دام و طیور از بین می‌رود؛ بنابراین با کاهش درختان که به عنوان ریه‌های زمین عمل می‌کنند، انتشار گازهای گلخانه‌ای بیشتر میشود. از بین رفتن مراتع و جنگ‌ها عامل اصلی بروز سیل‌های ناگهانی و خطرناک است. در چند سال اخیر نیز در ایران چنین سیل‌هایی را شاهد بودیم. مثل سیل استان گلستان، لرستان و سیل امام زاده داوود. همه اینها نتیجه جنگل‌زدایی و قطع بی‌رویه درختان برای ذغال و ساخت واحدهای مسکونی بود!
صنعت گوشت و لبنیات ردپای کربنی بالایی نیز دارد. فضولات دامی و گاز معده گاوها یکی از عوامل اصلی انشتار گازهای گلخانه‌ای است. حال ممکن است برای برخی سوال ایجاد شود که رژیم گیاهی هم نیاز به زمین کشاورزی برای کشت گیاهان دارد.
دوستان آیا میزان مصرف گیاهانی مثل سویا و امثال آن توسط انسانها اصلا قابل مقایسه با دام است؟ آیا میزان مصرف روزانه سویا در یک انسان برابر است با یک گاو 700 کیلویی؟
پشت پرده صنعت لبنیات و گوشت
تصاویر گاوها و بره‌های خندانی که در تابلوی قصابی‌ها و کبابی‌ها دیده میشود. تصویر شاد مرغ بر روی بسته بندی تخم‌مرغ و یا چهره یک گاو راضی با سینه‌هایی پر از شیر، روی بسته بندی شیر و ماست و لبنیات. اینها همه تبلیغات صنایع لبنیات و دامداری‌های بزرگ هستند. آیا می‌دانستید اسپانسر بسیاری از صنایع مرتبط با غذا و دارو در سطح جهان، شرکت‌های دامی هستند!؟ بله این شرکت‌ها اسپانسر مالی بسیاری از مراکز تحقیقاتی و پزشکی هستند. پس بی دلیل نیست که بسیاری از پزشکان مصرف گوشت و لبنیات را توصیه می‌کنند. تناقض جالب این که در روزهایی که سطح آلودگی هوا در کلان‌شهرها بالاست، کارشناسان مصرف شیر را به مردم توصیه می‌کنند؛ حال آنکه تولید همین شیر، یکی از دلایل مهم آلودگی هواست و کازئین موجود در شیر و دیگر لبنیات، عامل اصلی سرطان تخمدان و پروستات است.
دلایل اخلاقی گیاهخواری
همه ما با دیدن اخبار و تصاویری در مورد جشنواره گوشت سگ، خوردن جنین انسان و دیگر موجودات یا سرو حیوانات به صورت زنده در چین خشمگین می‌شویم. در نظر افراد زیادی، چینی‌ها بی‌احساس‌ترین مردم دنیا هستند. اما آیا تا به حال از جنبه‌ای دیگر به این موضوع نگاه کرده‌اید؟ آیا تفاوتی در یک توله سگ و یا یک گوساله مشاهده می‌کنید؟! خیر همه اینها به تفاوت در فرهنگ دو کشور برمی‌گردد. عده‌ای سگ را به عنوان یک حیوان خانوادگی نگه می‌دارند و مردمانی دیگر، سگ را زنده زنده کباب می‌کنند و می‌خورند! در ایران نیز همین کار را با گاو و گوسفند و دیگر حیوانات می‌کنند. پس در عمل هر دو کشور باهم فرقی ندارند. هر دو حیوانی را که احساس دارد را برای خوراک خود می‌کشند.
گونه پرستی ممنوع
بحث ماهیت کشتن یک موجود زنده است. زمانی که در بشقاب غذایی کسی گوشت مرغ باشد، نمی‌تواند از خوردن گوشت سگ توسط چینی‌ها شکایت کند؛ زیرا این عمل گونه‌پرستی است، همه حیوانات به یک میزان ارزش و اهمیت دارند. از نظر اخلاقی ارزش یک مورچه با یک انسان یا حتی یک فیل برابر است. همه آنها از حق زندگی برخوردارند و هیچ موجودی جهت منفعت رساندن به موجود دیگری خلق نشده است. اگر کسی از کره ماه به زمین نگاه کند ثروتمند‌ترین و مشهورترین فرد روی زمین، بزرگترین حیوان مثل یک فیل، قوی‌ترین حیوان مثل پلنگ و یک مورچه، همگی قابل دید نیستند. پس همه ما در این جهان پهناور هیچ هستیم و فرقی بین من نوعی و یک زنبور کوچک وجود ندارد.
گاو و گوسفند را خدا آفریده است اگر ما آنها را نخوریم تعدادشان بیسیار زیاد خواهد شد
“اگر من گوشت را حذف کنم سرنوشت این همه گاو و گوسفند چه میشود؟ میلیون‌ها گاو و گوسفند روی زمین زندگی خواهند کرد و تعدادشان از ما بیشتر میشود؛ پس باید آنها را خورد”. این یکی از نمونه دلایلی است که بسیاری از مردم در توجیه مصرف گوشت می‌آورند. پاسخ پیروان گیاهخواری به آنها چیست؟
همانطور که در جریان هستید، این ما هستیم که به روش‌های مختلف مثل لقاح مصنوعی جمعیت این حیوانات را افزایش دادیم.
توجیهی دیگر این است که گیاهان هم مثل حیوانات درد را حس می‌کنند. طبق مطالاعات زیادی که صورت گرفته با توجه به اینکه گیاهان گیرنده‌های درد، اعصاب یا مغز ندارند، مثل انسان و دیگر جانوران احساس درد نمی‌کنند. پس خیالتان راحت، از ریشه درآوردن یک هویج یا چیدن میوه آزار به گیاهان نیست.
چرا مصرف گوشت خطرناک است؟
اگر به سلامتی خود اهمیت می‌دهید، مصرف گوشت را کنار بگذارید. همانطور که می‌دانید گوشت قرمز سرشار از LDL یا همان کلسترول بد است. کلسترول بالا باعث ایجاد مشکلات مختلفی از قبیل بیماری‌های قلبی و عروقی میشود. در سال 2015، سازمان بهداشت جهانی WHO گذازش کرد که ریسک ابتلا به سرطان در خوراکی‌هایی مانند بیکن برابر است با میزان سرطان‌زایی آزبست و سیگار! این یعنی فاجعه! مطالعات دیگری نیز ارتباط بین مصرف گوشت و افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه را تایید می‌کنند. زنانی که گوشت مصرف می‌کنند در مقایسه با زنانی که از رژیم غذایی گیاهخواری پیروی می‌کنند، 22 درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند.
آیا می‌دانستید مصرف انواع گوشت نقش مهمی در بروز آکنه دارد؟ لازم به ذکر است که طی تحقیقاتی که در طی پاندمی کرونا صورت گرفت، گیاهخواران در معرض خطر کمتری برای ابتلا به کووید-19 متوسط تا شدید هستند. از دیگر مضرات مصرف گوشت می‌توان به اختلال در نعوذ، گرفتگی عروق، چاقی، آلزایمر و مشکلات خلقی اشاره کرد که در مقالات آینده به هر کدام از این موضوعات خواهیم پرداخت.
در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر درباره گونه‌های جانوری جنوب شرق کشور می‌توانید وارد صفحه پرندگان تالاب هورالعظیم شوید.
